Báo Mỹ: Chính quyền Trump điều tra Việt Nam là việc làm tự thất bại (The Diplomat)
Ngày 2/10, chính phủ Mỹ công bố họ đang mở một cuộc điều tra nhằm vào vấn đề thao túng tiền tệ của chính phủ Việt Nam. Theo một tuyên bố từ văn phòng của Đại diện Thương mại Mỹ (USTR), Washington sẽ “điều tra các đạo luật, chính sách và hành động của Việt Nam mà qua đó có thể góp phần vào việc giữ đồng tiền của mình dưới giá trị và dẫn đến gây hại cho thương mại Mỹ”. USTR cũng công bố một cuộc điều tra nhằm vào việc nhập khẩu và sử dụng các loại gỗ thu hoạch bất hợp pháp của Việt Nam.
Cuộc điều tra này được cho phép theo Điều 301 của Đạo luật Thương mại 1974, đã xuất hiện sau khi Bộ Tài chính Mỹ kết luận hồi tháng 8 rằng Việt Nam đã thao túng đồng tiền của mình ít trong ít nhất một trường hợp liên quan đến xuất khẩu các lốp xe tải hạng nhẹ. Bộ Tài chính Mỹ đã báo cho Bộ Thương mại Mỹ rằng đồng tiền Việt Nam đã ở dưới giá trị năm 2019 khoảng 4,7% so với đồng USD như một phần trong hành động can thiệp của chính phủ.
Hành động đang chờ xử lý nhằm chống lại Việt Nam này bắt nguồn từ sự dị ứng của chính quyền Trump với bất kỳ nước nào hám lợi nhằm hưởng thặng dư thương mại lớn với Mỹ – tức là bất kỳ ai xuất khẩu đến Mỹ nhiều hơn nhập khẩu. Giá trị của đồng tiền một nước là một biến số quan trọng trong phương trình này. Khi một đồng tiền địa phương yếu hơn sẽ làm cho xuất khẩu của nó rẻ hơn tương đối đối với khách hàng Mỹ trong khi làm cho hàng Mỹ trở nên đắt đỏ hơn với người tiêu dùng Việt Nam. Việt Nam đã trở thành nước có thặng dư thương mại lớn thứ 4 với Mỹ trong năm nay, xếp sau Trung Quốc, Mexico và Thụy Sĩ.
Chính quyền Trump từ lâu đã xem Việt Nam như một người thao túng tiền tệ tiềm năng và đang thúc đẩy nhiều sự nhượng bộ từ chính phủ Việt Nam. Hồi tháng 1, Việt Nam là một trong 10 nước mà Bộ Tài chính Mỹ đã đặt vào danh sách theo dõi thao túng tiền tệ. Thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ đã tăng mạnh kể từ khi Trump nhậm chức, tăng từ 38,3 tỷ USD năm 2017 lên 39,4 tỷ USD năm 2018 rồi 55 tỷ USD năm ngoái, theo dữ liệu Bộ Tài chính Mỹ.
Cuộc điều tra tiền tệ này theo tuyên bố của Đại diện Thương mại Mỹ là đã được làm theo “chỉ thị của Tổng thống Donald Trump” có thể dẫn đến kết quả dễ hình dung là sự áp đặt thuế lên hàng xuất khẩu của Việt Nam vào Mỹ hoặc các hình thức trừng phạt kinh tế khác. Tuy nhiên những cuộc điều tra tiền tệ này thường mất một thời gian cho nên bất kỳ khoản thuế nặng nề nào cũng khó xảy ra trước thời điểm kết thúc năm nay.
Bất kể kết quả thế nào, cuộc điều tra này chắc chắn sẽ trở nên phản tác dụng với khao khát to lớn hơn của Washington về quan hệ gần gũi hơn với Hà Nội. Trong thập kỷ qua, hai nước đã gia tăng quan hệ đối tác chiến lược, được thống nhất bởi những lo ngại chung về tham vọng của Trung Quốc trong khu vực, đặc biệt là những hành động áp lực quyết đoán ở Biển Đông.
Thật vậy, như những người khác đã chỉ ra, quả bong bóng thặng dư thương mại của Việt Nam là một tác dụng phụ của cuộc chiến tranh thương mại của Trump với Trung Quốc – trong đó, như điều đã được lường trước, đã thúc đẩy một số nhà sản xuất Mỹ chuyển hoạt động của họ khỏi Trung Quốc.
Việt Nam đã trở thành một điểm đến thay thế hấp dẫn vì lực lượng lao động có kỹ năng, chi phí lao động rẻ và gần Trung Quốc. Các nỗ lực để giải quyết thặng dư thương mại của Mỹ với Trung Quốc đã giúp cho Việt Nam.
Trong khi quan hệ chiến lược giữa Mỹ và Việt Nam cản trở việc áp đặt các lệnh trừng phạt cứng rắn lên Việt Nam nếu họ bị kết luận là đã thao túng tiền tệ của mình thì chúng ta cũng khó có thể thấy động thái này sẽ phục vụ thế nào cho các mục tiêu chiến lược rộng lớn hơn của Washington ở Đông Nam Á. Trò chơi thặng dư thương mại của chính quyền Trump chỉ là ví dụ mới nhất về chủ nghĩa đơn phương tự thất bại khi nó khiến các đối tác xa lánh.
Báo Trung Quốc: Trump cho điều tra thương mại Việt Nam là một động tác để kiếm phiếu (Sohu)
Nước Mỹ có sức mạnh quân sự số một thế giới lại có hệ thống đồng dollar bá quyền cho nên trong mắt Mỹ các nước trên thế giới đều là “cá nằm trên thớt”. Tuy nhiên điều khiến người ta không ngờ tới là Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ trong thời khắc đang có dịch bệnh hoành hành lại một lần nữa tuyên bố điều tra trừng phạt thương mại. Theo truyền thông nước ngoài đưa tin, ngày 3/10 Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ tuyên bố chính thức khởi động chế tài thương mại, lần này đối tượng mà Mỹ nhắm vào là Việt Nam.
Đại diện Thương mại Mỹ còn phát biểu giải thích rằng cuộc điều tra thương mại số 301 này là quán triệt chỉ thị của Trump, nghiêm túc đánh vào các hành vi thương mại không công bằng gây hại cho công nhân và nông dân Mỹ. Trước đó, Trump từng cho rằng Việt Nam đã kiếm quá nhiều tiền của người Mỹ, và nước Mỹ cần phải có các biện pháp với các nước như Việt Nam.
Trong mắt giới quan sát, việc Mỹ triển khai cuộc điều tra 301 này cũng thể hiện vấn đề ma sát thương mại giữa Việt Nam và Mỹ. Được biết một trong các mặt hàng mà cuộc điều tra thương mại của Mỹ nhắm cụ thể vào là các mặt hàng xuất khẩu gỗ của Việt Nam.
Trên thực tế, không chỉ có mình Việt Nam phải chịu áp lực từ Mỹ. Trong thời gian gần đây người láng giềng Canada của Mỹ cũng liên tiếp bị Mỹ thực thi chế tài đối với sản phẩm nhôm. Là một thành viên của NATO, Canada có thể gọi là một bạn bè thân thiết của Mỹ nhưng chính quyền Trump vẫn giải thích rằng sản phẩm nhôm xuất khẩu của Canada vào Mỹ đã gây thiệt hại cho công nhân và ngành công nghiệp nhôm của Mỹ.
Người Mỹ nói rằng: “Họ đã kiếm quá nhiều tiền của người Mỹ, những việc làm này vốn dĩ thuộc về công nhân Mỹ”. Do vậy Trump đã thẳng thắn chế tài đối với Canada. Hiện nay đất nước đã chứng kiến cảnh này từ lâu là Việt Nam cũng đã gặp phải cảnh ngộ giống hệt Canada.
Có phân tích cho rằng thế giới ngày nay còn tồn tại bá quyền của Mỹ thì vĩnh viễn không thể an ninh. Nhà Trắng nhiều lần dùng cái cớ bảo hộ an toàn thương mại Mỹ để trừng phạt các nước khác và ngay cả các bạn bè của họ. Chính quyền Trump hy vọng dùng hành động này để nói với dân chúng Mỹ rằng chỉ cần ông ấy lãnh đạo chính phủ Mỹ thì dù cho “mang bệnh” cũng phải thực thi khẩu hiệu “nước Mỹ trước hết”. Đây chẳng qua cũng chỉ là một thủ đoạn kiếm phiếu cho cuộc bầu cử sắp đến.
